HOGENTenaar Jolien Smet schrijft boek ‘Zeg het met zorg’.
“Het belang van communicatie in zorgcontext kan niet overschat worden”, benadrukt Jolien Smet, lector communicatie en onderzoeker bij het onderzoekscentrum 360° Zorg en Welzijn. Samen met Andrea Cools, lector verpleegkunde aan PXL Hogeschool, schreef ze er een handboek over.
Hoe communiceer je in een snel veranderend en superdivers zorglandschap: dat is de kernvraag van ‘Zeg het met zorg – kwaliteitsvolle zorg door effectieve communicatie’, het praktijkboek van Jolien Smet en Andrea Cools. In haar zoektocht naar een geschikt handboek over communicatie in de zorg stelde Jolien vast dat publicaties die over dit thema beschikbaar zijn, zich vooral richten naar artsen. Naar een boek dat verpleegkundigen en andere zorgprofessionals als doelgroep beoogt, bleef het vruchteloos zoeken, al zeker in Vlaamse context. Dus schreef ze er maar zelf één.
Het boek focust onder meer op patiëntgericht communiceren, moeilijke gesprekken voeren, omgaan met agressie en de balans tussen professionaliteit en empathie. Het sluit in die zin sterk aan bij de opbouw van de afstudeerrichting health care management. “We hebben een handboek geschreven dat op de eerste plaats gericht is aan studenten, maar zorgprofessionals kunnen er zeker ook nog veel aan hebben”, schetst Jolien.
.jpg)
Communicatie hoeft niet per se veel tijd te kosten.
Jolien Smet, HOGENT-lector en auteur 'Zeg het met zorg'
Complexe context
Ze is zelf master tolk en al sinds haar studies sterk geboeid door medisch tolken. Aan HOGENT is ze onderzoeker bij het onderzoekscentrum 360° Zorg en Welzijn en lector communicatievaardigheden aan studenten health care management. Ze benadrukt hun belang in zorgcommunicatie: “Vaak zijn health care managers, vanuit hun organisatorische en administratieve functie, een intermediair tussen patiënten enerzijds en artsen en zorgverleners anderzijds. Sterk communiceren is voor hen – maar uiteraard niet alleen voor hen –cruciaal.”
En dat klinkt eenvoudiger dan het is, niet het minst omdat de zorgcontext er niet eenvoudiger op geworden is: de interculturaliteit is toegenomen, patiënten zijn mondiger geworden en de digitale evolutie heeft eveneens een impact op de manier van communiceren. “Psychosociale ondersteuning vormt de sleutel tot een kwalitatieve zorgverlening en communicatie is daar cruciaal in”, benadrukt Jolien.
Het begint dikwijls al bij het telefoontje naar het ziekenhuis: bij wie kom je terecht? Hoe word je daar aangesproken en geholpen? Hoe word je doorverbonden? Maar ook in rechtstreekse gesprekken met de patiënten loopt het vaak mank: “Soms gebeurt het dat bij een slechtnieuwsgesprek met een patiënt die het Nederlands niet machtig is, het kind van de patiënt de moeilijke boodschap van de dokter of zorgverlener moet vertalen omdat er geen tolk beschikbaar is. Zoiets is schrijnend”, schetst Jolien.
‘Geen tijd voor’
Een boek over communicatie in de zorg roept misschien ook wel wat scepsis op: de zorgsector kampt al jaren met een chronisch gebrek aan personeel, waardoor de werkdruk zeer hoog ligt. Die situatie werd er allerminst beter op tijdens de coronapandemie. Niemand ontkent het belang van communicatie, maar toch is het voor vele zorgprofessionals niet hun eerste bekommernis, want “er is geen tijd voor communicatie”, luidt het vaak.
“Dat is inderdaad een bezorgdheid, maar aan de andere kant hoeft goed communiceren niet per se veel tijd te kosten: met kleine interventies kan je veel zeggen. Communicatie gaat immers over veel meer dan woorden. Weet dat je ook communiceert met je houding, met je lichaam”, reageert Jolien Smet.
Ze geeft het voorbeeld van het ‘hand op de deurklink-gesprek’: een dokter of zorgverlener die al aanstalten maakt om de deur te openen terwijl de patiënt nog iets kwijt wil. Dat geeft niet meteen de indruk van luisterbereidheid. “Nochtans is actief luisteren, en dat ook laten zien, essentieel in een gezonde communicatiecultuur. En dat vergt geen extra tijd”, zegt Jolien Smet.
“Dat geldt net zo goed voor structuur in je gesprek inbouwen en expliciteren: als je een patiënt duidelijk maakt dat je eerst de vaststellingen van een medisch onderzoek zal toelichten, en daarna een behandelingsvoorstel zal doen, kan je verhinderen dat de patiënt je uit ongerustheid voortdurend onderbreekt met vragen.”
Het boek ‘Zeg het met zorg’ wordt gelanceerd op 1 september, maar kon bij de aankondiging in de (sociale) media al op veel interesse rekenen en komt dus duidelijk tegemoet aan een breed ervaren nood.
Zeg het met zorg
Auteurs: Jolien Smet en Andrea Cools
Uitgeverij: Owl Press, 2022
ISBN: 9789463937412
Pagina’s: 300
Prijs: 35 euro
Publicatiedatum: 31/08/2022