Heeft onderwijs welzijn nodig?
En vice versa?
Kinderarmoede en sociale ongelijkheid stoppen niet aan de schoolpoort
Kinderarmoede en sociale ongelijkheid stoppen niet aan de schoolpoort. Onbetaalde schoolfacturen, lege brooddozen, slechte huisvesting, administratieve problemen, complexe gezinssituaties, beperkte toegang tot ondersteuning bij leer- en zorgproblemen, het is maar een greep uit de problematieken waarmee scholen in aanraking komen.
Doorgaans zijn het de meest kwetsbare ouders die met een combinatie van problemen geconfronteerd worden. Het gaat om ouders die weinig tot niet vertrouwd zijn met het aanbod aan diensten en voorzieningen. De basisschool merkt vaak als eerste deze problemen op, en soms doen de ouders direct een beroep op iemand van de school die ze vertrouwen.
De school kan deze vragen echter niet alleen aanpakken. Daarom is een betere aansluiting tussen scholen en het welzijnsveld aangewezen. De zoektocht naar mogelijkheden en manieren om meer samen te werken, met als doel gezinnen in kwetsbare situaties beter te ondersteunen, is alvast ingezet.
Overal in Vlaanderen en daarbuiten ontstaan kleine en grote initiatieven waarbij scholen en welzijnsorganisaties de samenwerking aangaan. Uit het onderzoek kwam een inspiratiegids die een beeld schetst van het hoe en waarom van zo’n samenwerkingen.
Uit ons onderzoek blijkt dat basisscholen met uiteenlopende welzijnsvragen geconfronteerd worden. Vragen waar zij niet altijd een antwoord op hebben, waarbij samenwerking met het brede welzijnsveld zich opdringt.
In dit schema visualiseren we de brugreflex. Het toont wat we tijdens ons praktijkgericht onderzoek aan verschillende inspirerende initiatieven gezien hebben waarbij onderwijs en welzijn dichter bij elkaar gebracht worden in functie van optimale leerkansen van kinderen uit gezinnen in kwetsbare leefsituaties én het garanderen van sociale grondrechten.
In gesprek met experten.
Goedroen Juchtmans
Het interview met Goedroen Juchtmans zoomt onder andere in op brugfigureninitiatieven. Senior onderzoeker HIVA, experte gelijke onderwijskansen.
Meer weten over brugfiguren? Lees deel 2 in het boek.
Piet Van Avermaet
Het interview met Piet Van Avermaet zoomt in op de mogelijke rol van onderwijs. Externe promotor van dit praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek, directeur Steunpunt Diversiteit & Leren.
Meer weten over de aanleidingen die scholen aangeven om samenwerkingen op te zetten met welzijn? Lees deel 1 in het boek.
Bruno Vanobbergen
Het interview met Bruno Vanobbergen zoomt in op de mogelijke rol van welzijn, i.c. Integrale jeugdhulp. Algemeen directeur Opgroeien.
In het boek zoomen we niet in op integrale jeugdhulp. Wel geven we enkele mogelijke drempels en opportuniteiten mee bij samenwerken rond onderwijs en welzijn.
Vertel het in 5 minuten of in 1 minuut...
Enkele voorbeelden.
De Kast Heverlee
Een school uit Heverlee neemt acties om kinderen en gezinnen uit kwetsbare leefmilieus te ondersteunen. Dit is maar één voorbeeld van hoe de school creatief omgaat met de welzijnsnoden. Meer weten over hoe scholen hun ondersteunende rol kunnen invullen, lees je in deel 2 van onze inspiratiegids.
Podcast over Bruggen onderwijs en welzijn.
Een gesprek met de promotor in dialoog met praktijkvoorbeelden
Brugfiguur Rukhsana.
Brugfiguur Rukhsana is aan het woord over de verbinding tussen ouders, de school en de buurt. In haar getuigenis op sociaal.net zoomt ze in op de verbinding met ouders met een migratieachtergrond. (foto: Sociaal.Net / Lisa Delvetere)
Boek: Kan onderwijs zonder welzijn? En vice versa?
Met dit boek schrijven we vooral voor beleidsmensen en het middenkader van basisscholen (directies, coördinerende directeurs, zorgcoördinatoren, beleidsondersteuners …). Ook iedereen die in een CLB, welzijnsorganisatie, lokaal bestuur, onderwijscentrum, begeleidingsdienst of brugfigurenwerking werkt, zal hier inspiratie vinden voor een goede samenwerking.
meer lezen voorwoord door Piet van Avermaetdigitale versie downloadenboek aankopen
Artikels
Vervolgonderzoek
CLB en ouders.
Over het vervolgonderzoek.
In het nieuwe decreet (2017) voor leerlingenbegeleiding wordt de draaischrijffunctie van het CLB expliciet benoemd. Uit ons onderzoek bleek echter dat de rol van het CLB, voor scholen de meeste evidente partner in de opvolging van welzijnsnoden bij gezinnen, in de praktijk niet altijd even duidelijk is.
Om een beter zicht te krijgen op de draaischijffunctie van het CLB, zeker in het licht van het groeiend aanbod aan outreachende initiatieven die zich op of rond de basisscholen installeren, zetten we een vervolgonderzoek op.
Met dit nieuwe onderzoek willen we de rol van het CLB verder onderzoeken en bekijken waar uitdagingen en kansen liggen voor samenwerking en afstemming tussen scholen, CLB’s en outreachende welzijnsprofessionals. Dit met als doel gezinnen in kwetsbare situaties beter te ondersteunen om zo ook de leer- en ontwikkelkansen van kinderen te bevorderen.
Contact
Katrien De Maegd (promotor)
katrien.demaegd@hogent.be
Eva Vens (copromotor)
eva.vens@hogent.be
Celine Mertens (onderzoeker)
celine.mertens@hogent.be
Marie Seghers (onderzoeker)
marie.seghers@hogent.be
Contact
Katrien De Maegd (promotor)
katrien.demaegd@hogent.be
Eva Vens (copromotor)
eva.vens@hogent.be
Celine Mertens (onderzoeker)
celine.mertens@hogent.be
Marie Seghers (onderzoeker)
marie.seghers@hogent.be
Het projectteam is multidisciplinair samengesteld.
Katrien De Maegd
Katrien De Maegd is promotor van het onderzoek. Ze is opleidingsvoorzitter van de educatieve opleidingen kleuteronderwijs en lager onderwijs. Als pedagoge geeft ze in de lerarenopleiding verschillende opleidingsonderdelen over actuele onderwijstendensen en -thema’s.
Eva Vens
Eva Vens is copromotor verbonden aan de opleiding sociaal werk. Ze geeft les aan deze opleiding en is betrokken bij diverse praktijkgerichte onderzoeken in het domein van sociaal werk, diversiteit en cultuur & rituelen.
Marie Seghers
Marie Seghers is als onderzoeker verbonden aan het onderzoekscentrum Equality en de opleiding sociaal werk. Als (onderwijs)sociologe en sociaal werker werkt ze voornamelijk rond de thema’s onderwijs, diversiteit en sociale ongelijkheid, transities en partnerschap tussen ouders en school.
Jan De Mets
Jan De Mets werkt bij het Steunpunt Diversiteit en Leren, UGent, en is actief als freelance schrijver. Hij is onder meer auteur van publicaties als Van eiland naar Wij-land en Warm, Welkom en Wederkerig die ingaan op thema’s als partnerschap met ouders, transities, kwaliteitsvolle interacties …
Christian Van Kerckhove
Christian Van Kerckhove is copromotor van het onderzoek. Hij was opleidingsvoorzitter van de opleiding bachelor in het sociaal werk en coördinator van Expertisecentrum Mix!t (forum voor studie, vorming en documentatie rond samen/leven). Daarnaast onderwees hij de vakken filosofie, sociale filosofie en ethiek binnen de opleiding sociaal werk. De voorbije jaren initieerde en coördineerde hij verschillende praktijkgerichte onderzoeksprojecten die steeds betrekking hebben op diversiteit in de samenleving.
Celine Mertens
Celine Mertens is onderwijspedagoog en volgde ook de specifieke lerarenopleiding. Sinds 2015 is ze als onderzoeker aan de slag bij HOGENT. Momenteel doet ze een praktijkgericht onderzoek naar de samenwerking tussen onderwijs en welzijn ter ondersteuning van gezinnen in maatschappelijk kwetsbare situaties op de basisschool. Als onderzoeker is Celine verbonden aan het onderzoekscentrum Equality en de lerarenopleiding van HOGENT.