13 september is Dag van het Testament voor het goede doel.
Op 13 september is het Dag van het Testament voor het Goede Doel. De legatenbarometer van HOGENT, die cijfers rapporteert van erfenisinkomsten bij goede doelen vanaf het jaar 2010, toont jaar na jaar een positieve trend: goede doelen erven steeds meer van gulle schenkers. In 2021 zien we bij de 128 Belgische organisaties waarvan we over cijfers beschikken dat deze evolutie zich doorzet. Met 16% van de totale bedrijfsopbrengsten uit legateninkomsten, blijven legaten een belangrijke inkomstenbron voor deze organisaties.
Uit het legatenonderzoek van HOGENT blijkt dat in 2021 minder organisaties legaten ontvangen, maar het aantal legaten dat die organisaties krijgen en de totale inkomsten die daaruit voortvloeien zijn significant gestegen. Met andere woorden: minder organisaties krijgen legaten, maar die krijgen wel meer dan voorgaande jaren. Zo ontvingen organisaties in 2020 gemiddeld 1 miljoen euro, terwijl dat in 2021 bijna verdubbelt naar 1,7 miljoen euro. Het gemiddelde aantal legaten steeg daarbij van 6 naar 8 per organisatie.
De meeste legaten gaan nog altijd naar grote organisaties, maar dit hoeft kleine organisaties zeker niet te ontmoedigen om te blijven inzetten op legatenwerving. Eén legaat bedroeg in 2021 gemiddeld 118.742 euro, wat voor kleine organisaties zeker een verschil kan maken.
Impact van de coronacrisis
Legatenbarometer 2022 is de eerste editie sinds de coronacrisis. Als gevolg van de pandemie vielen in 2020 veel meer overlijdens te betreuren.
"In vergelijking met voorgaande jaren ontvingen goede doelen rond gezondheidszorg opvallend grotere legateninkomsten."
Aangezien nalaten alles heeft te maken met overlijdens, zou dit een stijging in het aantal legaten met zich kunnen meebrengen. Maar dat valt niet op te maken uit de cijfers. Wat kan bevestigd worden, is dat het aantal organisaties dat legaten kreeg in 2020 (57%) toenam ten opzichte van 2019 (47,2%) en een terugval kent in 2021.Ook de gemiddelde legateninkomsten per organisatie lagen in 2020 hoger dan de jaren daarvoor, maar aangezien de stijging in 2021 nog sterker is kunnen we hierop geen impact van de coronacrisis veronderstellen. In tegenstelling tot de verwachtingen zien we in 2020 zelfs een daling in het gemiddeld aantal legaten dat organisaties kregen. De legaten waren ook iets minder groot, met een gemiddelde van 100.147 euro.
Wegens de lange afhandelingsduur van legaten kunnen inkomsten als gevolg van overlijdens in 2020 ook nog genoteerd worden in 2021. Daarom is de grote stijging in legateninkomsten in 2021 mogelijks te wijten aan legaten die openvielen tijdens de coronacrisis.
Hervorming van het duolegaat in Vlaanderen
Sinds 1 juli 2021 werd het duolegaat in Vlaanderen hervormd. Dit betekent dat testamenten met een duolegaat geen fiscaal voordeel meer opleveren en – als deze niet herschreven worden – ook niet meer uitvoerbaar zullen zijn.
Uit verschillende hoeken kwamen bezorgdheden dat het nultarief dat er ter compensatie kwam minder aantrekkelijk zou zijn bij kandidaat-erflaters, met als gevolg dat er minder legaten naar goede doelen zouden gaan. De legatenbarometer toont aan dat de inkomsten uit duolegaten en het aantal duolegaten dat naar goede doelen ging in 2021 licht gedaald zijn, al werd deze trend al in 2020 ingezet.
Opvallend is dus dat de totale legateninkomsten gestegen zijn, maar de duolegateninkomsten deze evolutie niet volgen. Het aandeel duolegateninkomsten uit de totale legateninkomsten dit jaar in 2021 naar 33%. Of de dalende trend te wijten is aan de hervorming van het duolegaat zal de toekomst verder moeten uitwijzen.
De meeste deelnemende goede doelen zelf vonden het begin 2022 nog te vroeg om hier uitspraken over te doen en gaven aan nog geen impact te ondervinden. Een aantal organisaties gaven aan de toekomst negatiever in te schatten, aangezien zij reeds duolegaten met een negatief saldo moesten verwerpen en hiermee dus verlies leden. Het valt op dat kleine organisaties vaker dan grote organisaties aangaven geen impact te ondervinden van de hervorming, omdat het ontvangen van legaten bij hen veeleer uitzonderlijk is en zij hier geen tendens in kunnen opmaken.
De hervorming hoeft echter niet altijd negatieve gevolgen met zich mee te brengen. Organisaties die positiever stonden tegenover de impact van het duolegaat waren tevreden met het nultarief omdat ze zo geen erfbelasting moesten betalen of zagen kansen om kandidaat-erflaters te identificeren.
Grootste legatenwervers en populairste domeinen
De grootste legatenwervers onder de deelnemende goede doelen zijn in 2021 Artsen Zonder Grenzen, Stichting tegen Kanker en Fondation Saint-Luc. Zij ontvingen respectievelijk 31,4 miljoen, 27,3 miljoen en 26,6 miljoen aan legateninkomsten. Deze top 3 is sterk onderhevig aan schommelingen en is ook niet voorspelbaar. Fondation Saint-Luc kreeg bijvoorbeeld in 2021 een uitzonderlijk hoog bedrag uit legaten en staat hiermee voor het eerst – en onverwacht – in de top 3. De meest populaire thema’s waaraan nagelaten wordt zijn gezondheidszorg (39,3% van de totale legateninkomsten), ontwikkelingssamenwerking (21,9%) en educatie en onderzoek (9,8%). Deze top 3 is sterk onderhevig aan schommelingen moeilijk voorspelbaar. Fondation Saint-Luc kreeg bijvoorbeeld in 2021 een uitzonderlijk hoog bedrag uit legaten en staat hiermee voor het eerst – en onverwacht – in de top 3. In vergelijking met voorgaande jaren ontvingen goede doelen rond gezondheidszorg opvallend grotere legateninkomsten: in 2020 gingen ze aan de haal met 26,4% van de totale legateninkomsten.
De legatenbarometer is een project van het Research Centre for Sustainable Organizations van HOGENT in opdracht van testament.be.
Contact
Zelf deelnemen?
Ontvang je legaten en wil je als organisatie ook deelnemen aan de volgende legatenbarometer? Neem dan contact op met annsophie.bouckaert@hogent.be. Hartelijk dank!
Navorming fondsenwerving 2022
Staat fondsenwerving in jouw organisatie nog in de kinderschoenen en wil je weten hoe dit aan te pakken? Schrijf je in voor onze navorming fondsenwerving 2022.
Publicatiedatum: 02/09/2022