Woensdag 13 oktober hield Komaf Koffie, een mobiele koffiebar, halt aan gebouw T van campus Schoonmeersen. Behalve een koffieservice, is Komaf Koffie ook een sociaal project, dat opleidings- en tewerkstellingsmogelijkheden biedt aan Gentenaars met een vlucht- of migratieverleden. Bovendien wordt het initiatief een studieproject in de opleiding sociaal werk.
Komaf Koffie is een initiatief van de stad Gent, Gent Fair Trade, de Belgische ontwikkelingssamenwerking en Oxfam Wereldwinkels. In september werden 25 nieuwkomers uit Gent geselecteerd voor een opleiding tot professionele barista. Ze kregen onder meer les van wereldkampioen koffiezetten Charlene De Buysere, van koffiebar WAY. Sinds deze week gaan elf van de nieuwbakken barista’s de hort op met een mobiele koffiekar die in verschillende wijken in Gent koffie zal aanbieden.
Week van de Fairtrade
Maar het gaat over meer dan alleen koffie: met het project willen de initiatiefnemers de deelnemers via de baristaopleiding meer kansen geven op de arbeidsmarkt. De deelnemers behoren tot de zogenaamde artikel 60-doelgroep: mensen die moeilijk aan de slag kunnen op de reguliere arbeidsmarkt en via bijkomende vorming en sociale tewerkstelling meer vaardigheden ontwikkelen. In het geval van Komaf Koffie zijn die gericht op werken in de horeca. Ook moet de komst van mobiele koffiebar de sociale contacten met en tussen wijkbewoners stimuleren. De barista’s kunnen tijdens het serveren een babbeltje slaan met andere Gentenaars en op die manier hun Nederlands bijspijkeren. Ze leren daarnaast de stad beter kennen.
Doordat de koffie een Oxfamproduct is en dus fairtrade, komt het project ook nog eens de lokale koffieboeren uit het Zuiden ten goede. Het is dan ook niet toevallig dat Komaf Koffie van start gaat tijdens de Week van de Fair Trade (die loopt tot 16 oktober).
Gebouw T
Woensdag komt de koffiebar naar gebouw T op campus Schoonmeersen. Succes gegarandeerd wellicht, want voorlopig ontbreekt elke vorm van catering op die locatie. Het wordt bovendien geen vrijblijvende passage: Komaf Koffie wordt een concrete case in het opleidingsonderdeel onderzoeksvaardigheden in het tweede jaar van de bacheloropleiding sociaal werk.
Vaklector Steven Brandt legt uit: “Bedoeling is onder meer om met de studenten na te denken over de maatschappelijke doelstellingen van zo’n project op lange termijn. Daarnaast moeten de studenten de impact meten van het Komaf Koffie-initiatief. Daartoe starten we voor verschillende aspecten met een nulmeting, om na verloop van tijd na te gaan of en in welke mate er evolutie is.”
Permanent?
Dat is geen eenvoudige klus, aangezien het project diverse doelen vooropstelt en het sowieso zeer moeilijk is om de impact van een specifiek project direct te linken aan maatschappelijke verandering.
“Mede daarom werken we met zes groepen studenten, die elk een deelaspect zullen analyseren en monitoren”, verduidelijkt Steven Brandt, die ook een opportuniteit ziet in een permanente aanwezigheid van Komaf Koffie in gebouw T: “Iedereen wint daarbij: de studenten en lectoren in gebouw T krijgen daardoor een (weliswaar beperkt) cateringaanbod, het Gentse OCMW heeft er een permanent tewerkstellingsproject bij voor de artikel 60-doelgroep, Oxfam krijgt een extra afzetmarkt voor zijn fairtradekoffie en de barista’s zelf kunnen hun competenties verder ontwikkelen en integreren zich al doende in de samenleving.” Dit klinkt als een impliciete uitnodiging voor de verschillende partijen om te overleggen over verdere samenwerking. Bij een kop koffie, uiteraard.
Sociaal en circulair.
Komaf Koffie past binnen de Gentse Sociaal-Circulaire Hub, een project dat met de steun van ESF (Europees Sociaal Fonds) en de Vlaamse overheid dat een netwerk van Gentse circulaire ondernemersinitiatieven wil uitbouwen om ervaringen uit te wisselen, kennis te delen en meer samen te werken met bedrijven uit de sociale economie. Dat moet leiden tot activiteiten die extra jobs creëren voor doelgroepwerknemers, wat ook een van de doelstellingen van Komaf Koffie is.
Sociaal-circulair ondernemen is een vrij nieuw begrip, maar wel een met behoorlijk wat potentieel. Het vertrekt vanuit het toenemende besef dat de circulaire economie een hoeksteen wordt van de toekomst. Circulaire economische activiteiten kunnen vele vormen aannemen. Bij hergebruik en upcycling gaat het zowel om productie als om logistiek, triage, demontage. Vele taken in die context kunnen doorgaans via sociale tewerkstelling verricht worden. Inzetten op een circulaire economie kan dus ook sociale tewerkstelling creëren.
Spin
De Gentse sociaal-circulaire ondernemingshub is geen fysieke locatie, maar een platform. Behalve onderzoekscentrum Research Centre for Sustainable Organizations van HOGENT zijn ook de Arteveldehogeschool, stad Gent, bedrijvencentrum De Punt en sociale werkplaatsen Compaan, Labeur en Ateljee betrokken.
“HOGENT is daarbij de spin in het web en coördineert de organisatie, capteert vragen vanuit het werkveld, formuleert adviezen”, legt Peggy Van Acker uit, die namens HOGENT bij de hub betrokken is.
“Er leeft veel”, stelt ze vast. “Maar zodra een idee concreet moet worden gemaakt tot een stabiel ondernemersproject, wordt het vaak moeilijk. Een van de problemen is dat initiatieven rond duurzaamheid en circulaire economie draaien op vrijwillig engagement en/of een tijdelijk karakter hebben, waardoor ze zeer kwetsbaar zijn.”
Het project, dat tot eind 2022 loopt, moet de inspirator en facilitator worden van nieuwe ondernemingsinitiatieven met een circulaire en sociale invalshoek. Daartoe lanceert de hub sensibiliseringsacties, zet goede praktijken in de kijker, brengt de reguliere en sociale economie dichter bij elkaar en organiseert verschillende events.
Een van die events (op 22 november) richt zich op de bouwsector. En dat is niet toevallig, legt Peggy van Acker uit: “In die sector zie je heel wat initiatieven rond duurzaamheid en circulariteit, onder meer op het vlak van hergebruik van materiaal en ontwerp van gebouwen. Het momentum is er om vanuit de Gentse Sociaal-Circulaire Hub dat proces mee te ondersteunen en op te schalen.”
Publicatiedatum: 13/10/2021