Met het boek ‘Tussen de lijntjes – waarheden en vooroordelen over drugs: een gids zonder oordeel’, richten de onderzoekers van het HOGENT-onderzoekscentrum Substance Use and Psychosocial Risk Behaviours (SUPRB) zich naar ouders, leerkrachten, leiders van jeugdbewegingen, e.d. Het boek schetst op een laagdrempelige manier een genuanceerd beeld en deelt wetenschappelijke inzichten over drugsgebruik en -preventie.
“Met het boek willen we drugs- en middelengebruik bespreekbaar maken en de mens achter de gebruiker benaderen zonder te criminaliseren. Daarnaast willen we het debat ook nuanceren: natuurlijk is het altijd beter om geen drugs te gebruiken, maar als iemand dat wel doet, is dat meestal geen zwart-witverhaal. Lang niet elk gebruik is problematisch. Belangrijk is vooral dat de gebruiker geïnformeerd is en veilige keuzes kan maken. Dat is bij partydrugs niet altijd evident: vaak is het moeilijk te achterhalen of de herkomst en samenstelling ervan betrouwbaar zijn”, situeert Nicky Dirkx, onderzoekscoördinator van SUPRB.
Afhankelijkheid
De onderzoekers focussen in het boek niet alleen op illegale drugs, alcohol en tabak, maar onder meer ook op slaap- en kalmeringsmiddelen. Die laatste zijn trouwens aan een opmars bezig bij jongeren en dat is verontrustend, aangezien deze middelen snel afhankelijkheid en gewenning creëren.
Gebruik wordt problematisch als je middelen nodig hebt wanneer je je niet goed in je vel voelt of als je niet meer goed kan functioneren zonder naar een middel te grijpen. “Daarom moeten we vooral inzetten op het uitbreiden en verbeteren van wat we ‘beschermende factoren’ noemen”, aldus Nicky Dirkx. Een warme relatie, constructieve vriendschappen, positief ouderschap, een goede toegang tot gezondheidszorg, onderwijs en hulpverlening,…
Er zijn namelijk verschillende risicofactoren mee gemoeid die inwerken op afhankelijkheid en verslaving: uiteraard is er het middel op zich – het bekendste voorbeeld is heroïne, dat gemakkelijker afhankelijkheid creëert dan bijvoorbeeld xtc – maar ook de persoonlijkheid van de gebruiker zelf speelt uiteraard een rol. Wie nood heeft aan kicks, zal gevoeliger zijn voor middelengebruik. Veerkracht en stressbestendigheid zijn eveneens bepalende factoren. En op dat vlak zijn jongeren kwetsbaar, stelt Nicky Dirkx vast: “Studenten ervaren veel spanning: de samenleving is complexer geworden en sociale media creëren heel wat druk terwijl jongeren niet geleerd hebben om met die druk en met frustraties om te gaan.”
Mocktails
Daarnaast kan het milieu waarin je opgroeit en/of je je beweegt zeer bepalend zijn voor middelenafhankelijkheid en -verslaving. Nicky Dirkx geeft een voorbeeld: “Als je als kind opgroeit in een omgeving waar er zeer tolerant wordt omgegaan met alcoholverbruik, is de kans zeer groot dat je er later ook geen graten in ziet om een glas te veel te drinken.”
“Natuurlijk is het beter om geen drugs te gebruiken, maar als iemand dat wel doet, is dat doorgaans geen zwart-witverhaal. Lang niet elk gebruik is problematisch.”
Nicky Dirkx, onderzoekscoördinator Substance Use and Psychosocial Risk Behaviours
Titel: "Tussen de lijntjes - Waarheden en vooroordelen over drugs: een gids zonder oordeel"
Auteurs: Nicky Dirkx, Tina Van Havere, Annemie Coone, Jan De Vos, Bert Hauspie, Mark Heremans, Nina Harth, Joan Lesseliers, Zoya Barbier, Johan Jongbloet
Uitgeverij: Borgerhoff & Lamberigts
EAN: 9789464759044
Pagina’s: 250
Prijs: 24,99
Die tolerantie tegenover alcohol blijft trouwens een hardnekkig gegeven: nog altijd wordt feest vieren en ontspanning bijna vanzelfsprekend gekoppeld aan alcohol, jarenlange sensibiliseringscampagnes ten spijt.
De vraag rijst dan ook of dergelijke campagnes vruchten afwerpen. Maar dat doen ze wel degelijk, benadrukt Nicky Dirkx: “Het gaat inderdaad langzaam, maar sensibilisering en preventie is een werk van lange adem. Dit gezegd zijnde, merk je toch dat alcoholverbruik bij jongeren is afgenomen – het meest problematische alcoholverbruik situeert zich bij 55-plussers. Het is onmiskenbaar een trend dat meer en meer studenten ervoor kiezen om minder of geen alcohol te drinken.”
Om het alcoholverbruik te doen dalen, moeten de alternatieven aantrekkelijk zijn en dat is meer en meer het geval, geeft Nicky Dirkx nog mee: “Steeds meer horecazaken en events bieden bijvoorbeeld mocktails aan. Daarnaast is er ook een groeiend aanbod alcoholvrij bier. Dat heeft een duidelijke positieve impact.”
Repressie
De onderzoekers van SUPRB benadrukken het belang van preventie en stellen vast dat het beleid te eenzijdig inzet op repressie, wat volgens Nicky Dirkx soms contraproductief werkt: “Een repressieve aanpak criminaliseert en stigmatiseert gebruikers en dit heeft tot gevolg dat gebruikers uit angst voor repressie geen hulp inroepen.”
Ze verwijst in dat verband naar het meest tot de verbeelding sprekende voorbeeld van heroïnegebruikers die in een gebruikersruimte schone spuiten krijgen aangeboden. Dat stuit op veel onbegrip, maar werkt wel degelijk. Een gebruikersruimte zorgt ervoor dat de gezondheid van de gebruikers verbetert, vermindert het aantal overdosissen en vormt een toegangspoort tot de hulpverlening. Daarnaast heeft ze een positieve impact op de omgeving, want er is veel minder publiek verbruik.
De ouder, leerkracht of scoutsleider naar wie het boek zich richt, raadt Nicky Dirkx aan om in eerste instantie in dialoog te gaan. “Belangrijk is wel dat je signalen opmerkt en dat je op basis daarvan in gesprek gaat, zonder te panikeren of problematiseren. Als je toch vermoedt dat er sprake is van een probleemsituatie, zet je best de stap naar gespecialiseerde hulpverleners.”
Publicatiedatum: 08/10/2024