Op 18 september opende HOGENT het nieuwe academiejaar tijdens een plechtigheid in de MIRY Concertzaal. De openingsshow stond in het teken van 30 jaar HOGENT en sloot traditiegetrouw af met een toespraak van de algemeen directeur Koen Goethals. Die ging de conflicten en brandhaarden in de wereld niet uit de weg en benadrukte daarbij hoe belangrijk de rol van het hoger onderwijs is. Via onderwijs, onderzoek en dienstverlening kan HOGENT haar studenten en collega’s handvatten bieden om te werken aan een betere, veiliger en bedachtzamere wereld. HOGENT wil haar studenten als verantwoordelijke burgers opleiden die op een zorgzame en duurzame manier omgaan met de planeet en de samenleving. De volledige toespraak kan je hieronder lezen.
"Meneer de minister-president,
Mevrouw de rector van de UGent,
Geachte notabelen, vertegenwoordigers van onze rechtsvoorgangers, van onze partners en overheden en dit in al uw graden en hoedanigheden,
Beste collega's in het hoger onderwijs,
En natuurlijk mijn beste studenten, beste HOGENTenaars,
We komen zo stilaan aan het einde van deze bijzondere academische zitting die 30 jaar HOGENT-geschiedenis in perspectief bracht en de blik richtte naar de toekomst. Aangezien er al een zekere vorm van verzadiging is bereikt, zal ik het in deze academische rede dan ook kort proberen te houden.
Laat me beginnen met expliciet de minister-president te bedanken voor zijn aanwezigheid. Mijnheer de minister, uw aanwezigheid bij deze zitting is voor ons een welgekomen blijk van erkenning van HOGENT en bij uitbreiding de hogescholen, als essentiële kenniscentra binnen de Vlaamse samenleving. Wij zijn er trots op dat we als instelling excelleren in het overdragen van kennis en kunde bij de professionals en de kunstenaars van de toekomst. En we dragen niet alleen kennis over, maar we creëren die ook via ons praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek. Het typeert de hogescholen dat ze sterk geconnecteerd zijn met de samenleving. En hierdoor wordt ons onderzoek in eerste instantie gedreven door de uitdagingen en opportuniteiten binnen die samenleving. Onze opdracht vult dan ook deze van de universiteiten aan in een innovatie- en kenniscyclus waar fundamenteel onderzoek, via toegepaste onderzoek, overvloeit in praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek. En dat laatste botst soms op nieuwe fundamentele vragen die kunnen terugkeren naar onze zuster, de universiteit. En zo houden we als elkaars complement die cyclus draaiende. De minister-president heeft expliciet het belang van de hogescholen in onderzoek en innovatie benadrukt door in een brede analyse van dit ecosysteem de hogescholen een geprofileerde plaats te geven en hoge verwachtingen uit te spreken over hun rol in het versterken van de maatschappij. Dank hiervoor, minister-president.
Zwijgen is geen optie
Beste aanwezigen: in HOGENT wordt er ook onderwijs en onderzoek in de kunsten georganiseerd. In een wereld waar kunst en cultuur wel eens onder verdrukking komen te staan en waar we met de keiharde realiteit geconfronteerd worden van conflicten – handelsoorlogen, politieke oorlogen zowel als fysieke slagvelden - is het meer dan ooit nodig om duidelijk te maken dat cultuur en kunst als verbindend medium die wereld kan verbeteren en wie weet zelfs kan redden.
En dit brengt me onherroepelijk naar de huidige geopolitieke situatie die zonder overdrijven explosief kan genoemd worden. Zwijgen is geen optie. Op verschillende plaatsen gebeuren er dingen die ronduit weerzinwekkend en verwerpelijk moeten genoemd worden. Ik verwijs naar de situatie in Gaza, een menselijk drama dat HOGENT samen met de andere Vlaamse hogescholen en de universiteiten uitdrukkelijk veroordeelt. Waar we zonder enige reserve vragen naar gepaste maatregelen vanwege de overheden, om alles in het werk te stellen hier een einde aan te maken. Iets waar we als hogeschool zelf aan willen meewerken in de mate van ons kunnen. Laat ons blijvend duidelijk maken dat bepaalde grenzen niet overschreden mogen worden. Niet. Nooit. Door niemand.
Het zijn dergelijke situaties die aantonen, geachte aanwezigen, hoe belangrijk onderwijs wel is. Kunst kan volgens mij de wereld verbeteren, wel, goed onderwijs kan de wereld redden. Door mensen te leren om kritisch na te denken, hen op te leiden naar verantwoord burgerschap met een inclusieve, duurzame, verbindende en ondernemende blik op de samenleving. Door hen te leren hoe gevaarlijk het is om te blijven hangen in virtuele echokamers, op zoek naar zelfbevestiging. Hoe ze moeten durven opkomen voor hun principes en standpunten, die gebaseerd zijn op feiten, redelijk denken en kritische zin. En hoe ze moeten durven open staan voor de meningen van anderen om daar ook uit te leren. Door hen duidelijk te maken dat polarisatie een gigantisch obstakel is dat onafhankelijk, bewust en hierdoor verhelderend denken onmogelijk maakt.
Er zijn principes die fundamenten vormen zoals de “universele verklaring van de rechten van de mens” of de principes van een democratische rechtsstaat. Dit zijn contouren waarbinnen we als HOGENT een zogenaamde Brave Space, een vrijmoedige ruimte, willen organiseren. En daar werken we nu verder aan om dialoog, debat en vooral wederzijdse verrijking vanuit verschillende meningen mogelijk te maken. Rond kwesties die misschien niet in cursussen staan maar die zo essentieel zijn om later als een verantwoorde professional of kunstenaar in de wereld te staan.
De onmenselijkheden in Gaza, in Oekraïne, in Soedan en waar dan ook, de onverantwoorde handelsoorlogen en de druk op de academische vrijheid in de VS en ik kan jammer genoeg blijven doorgaan, maken ons ongelukkig doordat we ons machteloos voelen.
“Goed onderwijs kan de wereld redden door mensen te leren om kritisch na te denken, hen op te leiden naar verantwoord burgerschap met een inclusieve, duurzame, verbindende en ondernemende blik op de samenleving.”
Koen Goethals, algemeen directeur HOGENT
Wel, in zekere mate is dat wellicht zo, maar eigenlijk ook weer niet. Waar nodig moeten we onze stem laten horen en waar het kan moeten we ageren wanneer de mensenrechten met de voeten worden getreden. Maar waar we alvast mee bezig zijn is door ons onderwijs, ons onderzoek en onze dienstverlening onze studenten en collega’s de handvatten te bieden om te werken aan een betere, veiliger en bedachtzamere wereld. Door onze studenten als verantwoordelijke burgers in de maatschappij te leiden, met een kijk op de wereld die erop gericht is om op een zorgzame en duurzame manier met onze planeet, met onze economie, met onze zorgsector en onderwijssector, met cultuur, en noem maar op, om te gaan. En dan wordt de betekenis van een hogeschool als HOGENT opeens groots en sterk. Als we over de geopolitieke situatie horen dan lijken de uitdagingen waar de HOGENT zelf voor staat misschien een beetje banaal. Maar ze zijn wel degelijk zeer relevant omdat ze het onderwijs en het onderzoek raken, en dus het opleiden van de toekomstige generaties en hun maatschappelijke betekenis.
“Het wordt gigantisch moeilijk om onze graduaatsopleidingen - die exploderen in studentenaantallen - kwalitatief te kunnen blijven onderbouwen, met een compleet inadequate financiering.”
Koen Goethals, algemeen directeur HOGENT
Graduaten
We spreken dan over de uitdaging om een duurzaam en adequaat masterplan infrastructuur te realiseren in een heel moeilijk financieel klimaat. We spreken over de stilaan gigantische moeilijkheid om onze graduaatsopleidingen - die exploderen in studentenaantallen - kwalitatief te kunnen blijven onderbouwen, met een compleet inadequate financiering. De laatste cijfers tonen bij HOGENT een stijging van de graduaatsstudenten met meer dan 60 procent. Algemeen komen er dit academiejaar aan de Vlaamse hogescholen trouwens meer dan 10.000 studenten bij: dat komt overeen met een extra middelgrote hogeschool, zomaar erbovenop. Het is een situatie die stilaan onhoudbaar wordt, aangezien de financiën niet of slechts onvoldoende, sterk vertraagd en gedempt volgen. We blijven de overheid dan ook vragen om structurele oplossingen.
Associatie universiteit Gent
Ik hoop ook op een nieuwe toekomst voor de associatie universiteit Gent. Ik zie de aanwezigheid van rector-elect Petra De Zutter, van voorzitter Anne De Paepe en van de algemeen directeurs van Arteveldehogeschool en van Howest, (Isabelle en Frederik) als een signaal dat we van die associatie weer iets kunnen maken.
Er zijn periodes geweest waar ik zeer kritisch en zelfs dystopisch was en ik denk dat dit toen terecht was. Maar ik heb er opnieuw hoop in dat de partners binnen de AUGent op een sterke manier kunnen samenwerken om te realiseren wat de decreetgever heeft gevraagd: een geïntegreerde hoger onderwijsruimte voor onderzoek en onderwijs. Dat zal energie en moed vergen, maar het is zo’n belangrijke opdracht die niet enkel te maken heeft met efficiëntie maar vooral met de toekomst van het hoger onderwijs.
En samenwerking gaat nog verder, over de grenzen van Vlaanderen. “Today we are very pleased to welcome the rectors of the Universities of Applied Sciences and Arts that are member of our U!REKA European University alliance. Sorry I have to give this speech in Dutch. But nevertheless, a message particularly for you: let’s further make our Alliance something that makes a change in Europe and supports the European values, its economy, societal vigor, its rich and diverse culture, its science and education and its security in a world that is in economic, political and social turmoil.”
Voorzitterswissel
Paul, Paul Van Cauwenberge, vooraleer ik eindig met de studenten en de officiële opening kan ik niet anders dan het woord tot jou richten. Ik zal extreem kort zijn, want er komen momenten waarop we jou afscheid ten gronde zullen vieren. Ik heb de eer en het genoegen gehad om met jou 16 jaar direct te mogen samenwerken: 8 jaar als academisch beheerder toen jij UGent rector was en 8 jaar als AD, met jou als HOGENT-voorzitter. Ik ben daar zeer dankbaar voor. Ook voor de betekenis die jij voor het hoger onderwijs hebt gehad wil ik jou van dit spreekgestoelte uitdrukkelijk danken. In eenzelfde beweging: welkom aan onze nieuwe voorzitter Filip Van Laecke.
Beste studenten: het is aan jullie. Ik heb over de geopolitieke toestand gesproken, over de economische, sociale en financiële problemen. Het belooft politiek warm te worden dit najaar, hopelijk niet oververhit. En er is meer: de invloed van AI op het onderwijs en het werkveld, de klimaatproblematiek, de impact van sociale media.
Het is niet eenvoudig om nu een jonge mens te zijn, denk ik. Maar anderzijds, besef heel goed: dit is de tijd van je leven. En later zul je er met nostalgie aan terugdenken, hoop ik. Althans dat probeert HOGENT in alle macht aan jullie te bieden: een tijd voor verwondering, voor ontdekking, voor groei naar onafhankelijkheid, professionele en mentale kracht en kritisch burgerschap.
Beste studenten, we verwachten veel van jullie. Het is vanuit die verwachting dat we jullie willen ondersteunen. Neen, jullie zijn niet onze klanten, jullie werken mee met ons aan het bouwen van een betere wereld. Blijf daarin geloven wat er ook gebeurt. Blijf geloven in de impact en betekenis die jij, maar vooral samen met anderen, kunt realiseren in deze wereld.
“Ik heb er opnieuw hoop in dat de partners binnen de AUGent op een sterke manier kunnen samenwerken.”
Koen Goethals, algemeen directeur HOGENT
Geloof in de kracht van gezonde ambitie, van duurzaam denken, van verbindend handelen en van samenwerking. En van af en toe ook eens op zwier gaan. Kijk naar je studies als een boeiende opstap naar een wereld waar je met een vrije, geïnformeerde, mensgerichte, duurzame, ondernemende houding het verschil zult maken. Geniet van deze tijd en wees je ervan bewust: op jullie komt het aan. Moge dit academiejaar daartoe bijdragen.
Samen maken we HOGENT en hierdoor ook de wereld.
En met deze woorden van verwachting en hoop verklaar ik hierbij het academiejaar 2025-2026 officieel voor geopend."
Publicatiedatum: 17/09/2025